Thể loại nhạc R&B là gì - Sức cuốn hút vượt qua nhiều thập kỷ

1. Thể loại nhạc R&B là gì?

R&B (cũng có thể viết là RnB hoặc R’B) là viết tắt của cụm từ đầy đủ Rhythm and Blues, ban đầu được gọi là “race music”, về cơ bản dùng để gọi tất cả những bản thu dành cho các thính giả người Mỹ gốc Phi. R&B là sự kết hợp của nhạc jazz, soul, gospel và tất nhiên, cả blues nữa. 

Có nhiều ca khúc R&B trên thế giới đã ra đời từ lâu nhưng sức sống của chúng vẫn trường tồn cùng năm tháng: Louis Jordan’s Let The Good Times Roll là một trong những bài hát tuyệt vời thể hiện sự khởi đầu của R&B; ngoài ra còn kể đến I got a Woman (Ray Charles), Single Ladies (Beyonce), Stand by me (Ben E.King), Crazy in love (Beyonce),...

Một số ca khúc R&B Việt Nam tiêu biểu như: Tóc ngắn (Anh Quân), Em không quay về (Hoàng Tôn), Tình về nơi đâu (Thanh Bùi, Tata Young),...

2. Quá trình hình thành và phát triển của thể loại nhạc R&B

Sự hình thành và phát triển của nhạc R&B gắn liền với lịch sử thế giới. Vì vậy, cách tốt nhất là theo dõi tiến trình của nó theo thời gian và so sánh xem những gì khác đang xảy ra trên thế giới vào thời điểm đó.

2.1. Hình thành thể loại nhạc R&B

- Một thể loại âm nhạc mới, mang những nét riêng đã bắt đầu nhen nhóm từ cuối những năm 1930, là sự biến tấu của âm nhạc đô thị, với lời bài hát nhẹ hơn, nhịp điệu nặng hơn.

- Khi Chiến tranh thế giới II kết thúc, có nhiều thể loại nhạc ra đời. R&B lúc này tạo ra làn sóng mới vào những năm 1940 và phần nào gây được thành công. Ban đầu, R&B là âm nhạc độc quyền chỉ được sáng tác, hát và biểu diễn bởi người da màu Mỹ gốc Phi, với đối tượng khán thính giả chính là người da màu trong cộng đồng của họ. Những người Mỹ gốc Phi này gọi đây là “race music”.

- Sau đó, thuật ngữ Rhythm and Blues, hay R&B được ra đời vào năm 1947, đặt tên bởi nhà soạn nhạc huyền thoại của New York là Jerry Wexler. Ông cho rằng tên gọi này gây thu hút và hấp dẫn hơn. Vào khoảng 1949, Billboard đã chính thức thực hiện thay đổi tên gọi cho thể loại nhạc này. Từ đó trở đi, R&B trở thành tên gọi chính thức và dần dần được phổ biến ra toàn thế giới.

2.2. Các giai đoạn phát triển của thể loại R&B

2.2.1. Giai đoạn sơ khai, được nhận diện

- Ban đầu, nhạc R&B chỉ lưu hành trong cộng đồng người Mỹ gốc Phi, thể hiện tiếng nói và tâm hồn của họ. Nhạc R&B cất lên tiếng nói phản đối sự bất công, lên án phân biệt chủng tộc. Thể loại nhạc này cực kỳ phổ biến với những người Mỹ gốc Phi tại thời điểm đó vì nó đã nói lên khát khao của họ muốn khẳng định bản thân và thay đổi thế giới. Song đối với những người ngoài cộng đồng, đây là thể loại âm nhạc khá kén người nghe.

- Hãng thu âm Atlantic là một trong số ít hãng thu âm quan tâm tới nhạc R&B. Hãng đã thực hiện một bước đi táo bạo là chiêu mộ những kỹ sư âm thanh và thu hút các tài năng trở thành nghệ sĩ phòng thu. Họ chuyển địa bàn hoạt động từ Los Angeles sang New York - nơi có nền âm nhạc sôi động và phong phú hơn. Đội hình xuất sắc của Atlantic bao gồm những cái tên như Ruth Brown, Ray Charles, Lavern Baker,... Tiếp nối những bước đi đầy tự tin của Atlantic, nhiều hãng thu âm mới xuất hiện trên thị trường và hoạt động ở các nơi khác nhau trên nước Mỹ.

- Chỉ trong khoảng vài năm, R&B đã vươn tầm ảnh hưởng của nó tại khắp các bang miền Bắc và Trung Tây nước Mỹ. Và tất nhiên là ở miền Nam nữa, nơi mà mọi thứ bắt đầu.

- Đến khoảng những năm 1960, những nghệ sĩ khởi nguồn của R&B giờ đây đã trở thành những tên tuổi lớn với sự nổi tiếng ngày càng lan rộng. Cả những ca sĩ da trắng cũng không thể cưỡng lại sức hấp dẫn của nhạc R&B. Nhiều bài hát R&B hay đã xuất hiện ở thời gian này, và còn sống mãi trong nhiều thập kỷ sau đó.

Sự phân chia gượng ép trong âm nhạc giữa những ca sĩ, nhạc sĩ khác màu da chỉ tồn tại trong thời gian ngắn bởi âm nhạc đã thống nhất mọi người.

2.2.2. Thời kỳ bùng nổ và lan tỏa mạnh

- Sự bùng nổ trong âm nhạc, nghệ thuật, khoa học và ý tưởng vào những năm 1970 đã khiến cho R&B càng gây được tiếng vang lớn và vươn xa hơn.

- Phạm vi của nhạc R&B mở rộng hơn nữa vào những năm 1980. Những nghệ sĩ tiếp cận và chấp nhận R&B ngày một nhiều, đồng thời có nhiều dòng nhạc phân nhánh từ thể loại R&B. Các nhạc cụ mới, cách hát, sở thích văn hóa đã phát triển nhạc R&B hơn nữa. Đây chính là thời kỳ đỉnh cao của âm nhạc R&B khi nó ảnh hưởng đến sự hình thành của nhiều thể loại nhạc mới, đồng thời cũng lan rộng ra toàn cầu.

3. Phân loại thể loại nhạc R&B theo giai đoạn

Các yếu tố xương sống của thể loại R&B là phần beat rõ ràng, năng lượng cao, tác động đến cảm xúc, ca từ sâu lắng, chạm tới trái tim và linh hồn người nghe. Quy mô của ban nhạc R&B thường hạn chế, quy tắc về giọng hát, và luôn luôn phải có vũ đạo. Điều này luôn được áp dụng cho thể loại R&B bất kể bài hát đó thuộc phân khúc truyền thống hay hiện đại.

3.1. Âm nhạc R&B truyền thống

Bắt đầu khoảng những năm 1940 và kết thúc vào cuối những năm 1960. Những bản nhạc ra đời vào đầu khoảng thời gian này chủ yếu ảnh hưởng nhiều bởi thể loại Jazz. Các nhạc cụ chủ yếu được sử dụng là bộ gõ đồng, trống, gỗ, piano, và những đoạn xướng âm. Nhưng nếu như Jazz nhấn mạnh tính ngẫu hứng thì với R&B, người biểu diễn lại chú trọng vào sự chuẩn bị kỹ càng, với âm sắc và nhịp điệu mạnh mẽ hơn.

Những bản nhạc R&B cổ điển mang màu sắc buồn, giai điệu mộc mạc, giản dị cùng thông điệp thể hiện nỗi đau về sự bất công, nạn phân biệt chủng tộc, được sáng tác bởi những nhạc sĩ người Mỹ gốc Phi.

3.2. Âm nhạc R&B hiện đại

Bắt đầu từ những năm 1970 và kéo dài cho tới hiện tại. Càng ngày, R&B hiện đại càng ít đi nét đặc trưng của Jazz hay Blues, dù vẫn lấy cảm hứng từ hai thể loại này với ca từ nhấn mạnh và luyến láy hơn. Tác phẩm sẽ kết hợp với nhiều thể loại nhạc khác như Pop, Funk, các nhạc cụ biểu diễn cũng mang nhiều yếu tố công nghệ hơn. Vì thế R&B càng tiếp cận được với nhiều người nghe hơn và truyền tải nhiều âm điệu khác nhau.

Những bản nhạc R&B hiện đại được biểu diễn bởi nhiều nhạc sĩ trên thế giới, đa dạng cung bậc cảm xúc hơn, mang nét luôn cuốn, đa dạng hơn cả về ca từ và nhịp điệu.

Vũ đạo luôn chiếm một phần quan trọng trong biểu diễn R&B. Càng ngày, vũ đạo trong các tác phẩm của thể loại này càng có nét phức tạp hơn thời gian trước. Các buổi biểu diễn rất hiếm khi không có biên đạo hỗ trợ, và bước nhảy càng khó thì càng hay. Bước nhảy huyền thoại Moonwalk của Michael Jackson chính là minh chứng sống động cho điều đó. Và sau này, Beyonce, Justin Timberlake, Ciara,... cũng khiến cho khán giả kinh ngạc vì những bước nhảy tuyệt vời đi cùng giọng hát điêu luyện.

4. Sức hút của thể loại nhạc R&B

Có thể nói, mức độ phổ biến và yêu thích nhạc R&B là rất mạnh mẽ. Để được yêu thích, say mê như vậy là nhờ nhạc R&B đã thể hiện rõ nét những yếu tố sau:

- Tính nhân văn: Được hình thành với mục đích nhân văn, R&B được yêu thích bởi tính đồng cảm, thấu hiểu tâm tư, tình cảm của cộng đồng người da đen tại Mỹ. 

- Ngày càng dễ tiếp cận: Phát triển dần theo thời gian, nhạc R&B khoác lên nhiều diện mạo mới, bắt tai hơn, dễ tiếp cận hơn với nhiều đối tượng yêu nhạc. 

- Phong cách biểu diễn thu hút: Không chỉ sở hữu giai điệu lôi cuốn, lời bài hát mang thông điệp về các đề tài khác nhau, nhạc R&B còn có sức hấp dẫn từ vũ đạo, phong cách biểu diễn của ca sĩ, thật dễ hiểu khi R&B có nhiều bản nhạc hit làm say mê khán giả đến vậy.

Nhạc R&B du nhập vào Việt Nam trước năm 1975, cùng thời điểm du nhập với nhiều thể loại khác như Pop, Rock, Jazz,... Vì vậy, R&B không quá nổi bật trên thị trường âm nhạc nước ta. 

Tuy nhiên, thông qua sự giao thoa văn hóa, sự đổi mới và kết hợp với nhiều thể loại khác với phong cách ngày càng sáng tạo, phóng khoáng, R&B đã trở nên phổ biến và được đón nhận hơn ở Việt Nam.

Như vậy, bài viết đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về câu hỏi thể loại nhạc R&B là gì, quá trình hình thành cũng như những nét thu hút tiêu biểu khiến nó hấp dẫn trái tim khán giả và chiếm phần quan trọng trong thị trường âm nhạc. Hy vọng bạn cảm thấy hữu ích và tìm được nhiều bài hát, ca sĩ R&B hay nhé.