1. Hormone là gì và thông tin cơ bản về hormone
1.1. Định nghĩa chính xác về hormone là gì?
Hormone là chất được sản sinh do một hay nhiều tế bào khác nhau trong cơ thể để phục vụ cho quá trình sinh sống và phát triển của cơ thể. Đây là một thuật ngữ tiếng Anh, theo đó, trong tiếng Việt thì có nghĩa là “nội tiết tố
Một cách dễ hiểu hơn thì hormone đóng vai trò như một người đưa thư khi thực hiện việc truyền tín hiệu từ cơ quan này đến cơ quan khác thông qua đường máu. Và khi tín hiệu đến đúng nơi tiếp nhận thì sẽ sinh ra các phản ứng và sự tương tác giữa tế bào và hormone đó, nhằm đảm bảo cho hoạt động của tế bào được thực hiện một cách ổn định, đúng chức năng.
Việc cân bằng và duy trì hormone trong cơ thể là điều cần thiết để các tế bào, cơ quan trong cơ thể có thể đảm bảo cho việc hoạt động và thực hiện đúng chức năng của mình. Khi cơ thể bị mất cân bằng hay rối loạn nội tiết tố thì sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới hiệu quả và quá trình hoạt động của các cơ quan trong cơ thể khi không được truyền đúng tín hiệu cần thiết.
1.2. Hormone có vai trò như thế nào đối với cơ thể con người?
Với định nghĩa về hormone là gì thì chúng ta có thể nhận thấy rằng hormone tham gia và ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình sinh lý ở bên trong cơ thể con người. Là yếu tố đảm bảo cho các quá trình này diễn ra một cách ổn định, nhịp nhàng nhất. Cụ thể hơn thì vai trò của hormone có thể được kể đến như sau:
- Trực tiếp tham gia vào quá trình điều hòa, đảm bảo sự sinh trưởng và phát triển của mỗi cá thể.
- Tham gia vào hoạt động trao đổi chất và năng lượng, tác động tới việc tiêu hóa và chuyển biến thức ăn thành các chất dinh dưỡng, duy trì các hoạt động của cơ thể.
- Điều chỉnh và tác động tới nhận thức của não bộ, bao gồm tâm trạng và cảm xúc.
- Giúp cơ thể có thể nhanh chóng thích nghi với môi trường xung quanh.
- Cân bằng và điều hòa dịch nội môi ở nội bào và ngoại nào.
- Tham gia điều tiết ở quá trình sinh sản, giúp duy trì chức năng tình dục.
Có thể nhận thấy rằng, hormone có vai trò quan trọng đối với cơ thể con người trong quá trình sinh trưởng và phát triển. Đảm bảo các quá trình diễn ra bên trong cơ thể được thực hiện một cách ổn định, đúng chức năng và đúng mục đích cần thiết.
1.3. Hormone được sản sinh từ những cơ quan nào?
Như đã nói ở trên, hormone được sản xuất từ một hay nhiều tế bào khác nhau trong cơ thể. Vậy, chính xác thì đâu sẽ là cơ quan sản sinh ra hormone?
Thực tế thì các hormone đặc thù sẽ được sản xuất bởi các cơ quan cụ thể và chúng có thể tác động một cách toàn diện tới toàn bộ cơ quan khác nhau và cũng có thể là chỉ ảnh hưởng tới một bộ phận nhất định. Về cơ bản thì những cơ quan đóng vai trò là “nhà máy sản xuất” hormone trong cơ thể bao gồm:
1.3.1. Tuyến tụy
Tuyến tụy được biết đến là một tuyến nội tiết và cũng là một tuyến ngoại tiết. Do vậy mà nó sẽ sản sinh ra các hormone ảnh hưởng tới cả ngoại tiết và nội tiết.
Cụ thể hơn thì các enzym mà tuyến tụy tiết ra với chức năng ngoại tiết có thể kể đến như trypsin, chymotrypsin hay elastase,... giúp ích cho việc tiêu hóa thức ăn một cách hiệu quả. Với chức năng nội tiết thì tuyến tụy sản sinh ra 2 hormone quan trọng cho việc điều hòa đường máu là insulin và glucagon.
1.3.2. Tuyến tùng
Tuyến tùng cũng là một tuyến sản xuất ra hormone trong cơ thể. Với việc nằm sau hộp sọ, tuyến tùng tiết ra hormone melatonin để giúp não có phản ứng khi cơ thể ở trong bóng tối. Mục đích chính của hormone này là kích thích và tăng cảm giác buồn ngủ.
1.3.3. Tuyến giáp
Tuyến giáp là bộ phận nằm ở bên dưới hộp thanh quản. Bộ phận này tạo ra 2 loại hormone chính là T3 và T4 với chức năng hỗ trợ cơ thể trao đổi chất và năng lượng thông qua việc điều tiết quá trình đồng hóa và dị hóa.
1.3.4. Gan
Gan là một bộ phận quan trọng trong cơ thể con người khi có chức năng là lọc và thải độc để thanh lọc cơ thể. Hormone được gan sản sinh ra chính là IGF-1 với nhiệm vụ chính là hỗ trợ quá trình tăng trưởng của các tế bào trong cơ thể.
1.3.5. Tuyến yên
Tuyến yên được biết đến là bộ phận có kích thước cực kỳ nhỏ khi được mô tả với kích cỡ của một hạt đậu. Tuy nhiên, vai trò của tuyến yên với việc sản sinh ra hormone là rất quan trọng bởi nó kiểm soát quá trình diễn ra của các hoạt động sinh lý trong cơ thể con người.
- Hormone GH: Đây là hormone ảnh hưởng tới quá trình tăng trưởng của cơ thể.
- Hormone FSH: Là hormone quy định việc sản xuất tinh trùng ở nam giới trong tinh hoàn, góp phần hình thành nên trứng ở buồng trứng của nữ giới.
- Hormone LH: Cùng với hormone FSH để tạo ra tinh trùng và điều hòa chu kỳ kinh nguyệt.
- Hormone Prolactin: Là hormone cần thiết cho các bà mẹ để sản sinh ra sữa cho con bú. Cùng với đó là hỗ trợ cho hệ thống miễn dịch cũng như khả năng sinh sản.
- Hormone TSH: Có nhiệm vụ trong việc điều hòa hoạt động tuyến giáp.
1.3.6. Tinh hoàn và buồng trứng
Tinh hoàn và buồng trứng cũng là 2 bộ phận trong cơ thể có khả năng sản sinh ra hormone. Tinh hoàn sẽ tạo ra testosterone, là hormone sinh dục nam. Còn buồng trứng sẽ tiết ra estrogen, một loại hormone sinh dục ở nữ giới. Cả 2 loại hormone này đều có ý nghĩa trong việc kích thích ham muốn tình dục và điều hòa chức năng sinh sản của cơ thể.
Không những vậy, hormone testosterone và estrogen còn có vai trò trong việc hình thành nên những điểm đặc trưng của 2 phái. Ví dụ như nam giới sẽ có râu và giọng nói trầm,... còn phái nữ sẽ có sự phát triển của tuyến vú, kinh nguyệt,...
Một loại hormone nữa được tiết ra từ buồng trứng đó là progesterone, có vai trò trong việc mang thai và điều hòa kinh nguyệt ở nữ giới.
2. Vấn đề rối loạn hormone và cách để hạn chế
2.1. Rối loạn hormone có nghiêm trọng không?
Hormone có ý nghĩa rất lớn trong quá trình phát triển của con người. Nó tác động tới sự tăng trưởng về thể chất, cùng với đó là các vấn đề tâm sinh lý. Do vậy mà việc rối loạn nội tiết tố cũng sẽ có tác động không nhỏ tới đời sống hàng ngày của mỗi cá nhân.
Đối với cả nam giới và nữ giới thì việc cân bằng hormone là rất cần thiết. Tuy nhiên, nếu xảy ra tình trạng dư hoặc thiếu hormone thì cả 2 giới đều sẽ gặp các vấn đề liên quan tới sức khỏe, đặc biệt là phái nữ.
Những biểu hiện cho thấy sự rối loạn hormone ở nữ giới như sau:
- Da bị nổi nhiều mụn
- Kinh nguyệt bị rối loạn
- Huyết áp không ổn định
- Giảm ham muốn tình dục
- Tâm trạng thất thường, dễ khó chịu, lo âu
- Dễ gặp các bệnh về phụ khoa,...
2.2. Làm gì để hạn chế việc rối loạn nội tiết tố?
Để có thể hạn chế việc bị rối loạn nội tiết tố thì bạn cần có một chế độ sinh hoạt khoa học và điều độ.
- Chăm chỉ tập thể dục thể thao
- Không ăn quá nhiều thức ăn chứa tinh bột và đường, ăn đủ lượng protein cần thiết cho cơ thể
- Tiêu thụ các loại chất béo tốt cho cơ thể, các loại thực phẩm giàu omega 3, chất xơ
- Ăn uống điều độ, không quá nhiều cũng không quá ít
- Không nên uống quá nhiều nước ngọt, đồ uống đóng chai, nước có gas
- Nên uống trà xanh
- Học cách giải tỏa stress và kiểm soát áp lực
- Ngủ sâu và đủ giấc
Bên cạnh đó, việc sử dụng các loại thực phẩm chức năng hỗ trợ cân bằng nội tiết tố cũng là cách để bạn đảm bảo lượng hormone trong cơ thể được duy trì một cách ổn định.
Trên đây là những chia sẻ chi tiết về hormone trong cơ thể. Hy vọng rằng, với những thông tin được cung cấp trong bài, các bạn đã hiểu được hormone là gì, các loại hormone đặc trưng và vai trò của hormone đối với sự phát triển của cơ thể con người.
