1. Daruma là gì?
Daruma là những con búp bê có nguồn gốc từ Nhật Bản. Chúng được làm từ giấy bồi, đây là một loại giấy đặc biệt, được các nghệ nhân nhào trộn theo một tỷ lệ nhất định từ bột giấy và thạch cao.
Phần đầu của con búp bé Daruma được trang trí với đa dạng màu sắc với đôi mắt to tròn và không có đồng tử. Thông thường, đôi mắt Daruma sẽ có đen, những trong một số trường hợp, các nghệ nhân cũng sử dụng màu trắng để thay thế.
Theo quan niệm truyền thống của Nhật Bản, búp bê Daruma là đại diện cho sự may mắn. Nó như một món quà dùng để tặng cho những người mà mình yêu quý. Khi được tặng món quà này, những người được nhận Daruma sẽ có thể ước môt điều, đồng thời, họ sẽ vẽ con ngươi lên một con mắt Daruma. Khi điều ước trở thành hiện thực, người được nhận sẽ tiếp tục vẽ lên con ngươi lên con mắt còn lại, với ý nghĩa như một lời cam kết, một lời hứa đã được hoàn tất.
Sau khi vẽ hoàn chỉnh 2 con mắt, người nhận được điều ước sẽ phải mang đến các ngôi đền và đặt tại đó. Việc bạn mang tới ngôi đền như là một lời cảm ơn, sự biết ơn của bản thân bạn đối với các vị thần linh. Nếu điều ước không đến tới bạn thì bạn hoàn thành có thể đốt con Daruma. Điều này sẽ giúp mong muốn mau chóng đến với bạn hơn.
2. Những điều bạn nên biết về Daruma
2.1. Câu chuyện của búp bê Daruma
Bấy lâu nay, chúng ta luôn biết đến con búp bê Daruma như là một biểu tượng của may mắn. Nhưng thực ra, con búp bê mang trong mình một câu chuyện vô cùng đáng sợ.
Búp bê Daruma được mô phỏng dựa trên Bodhidharma, đây là một vị thầy tu sống vào khoản thế kỷ thứ 5 hoặc thứ 6. Đây chính là người đã thành lập nên Phật giáo Thiền Tông nổi tiếng ở Trung Quốc. Phật giáo Thiền Tông chủ yếu tập trung vào sự thiền định.
Theo như giả thuyết của người Nhật, sau khi ngồi thiền suốt 9 năm ở một hang động ở Trung Quốc, tay và chân của Bồ Đề Đạt Ma đã bị nhăn nheo, trở nên thoái hóa và teo đi. Trong khoảng thời gian này, Bồ Đề Đạt Ma đã nhiều lần ngủ quên trong lúc ngồi thiền. Điều này khiến ông rất tức giận, ông bèn cắt đi mí mắt của mình. Khi mí mắt bị rơi xuống đất, nó đã đâm chồi nảy lộc trở thành những cây trà xanh đầu tiên của Trung Quốc.
Dựa theo những sự tích của Bồ Đề Đạt Ma, người Nhật đã mô phỏng theo hình ảnh của ông. Họ đã tạo ra những con búp bê không có mí mắt và tay chân. Việc Daruma không có mí mắt mô phỏng tương tự hành động của Bồ Đề Đạt Ma ngủ quên trong lúc ngồi thiền. Do đó, vẽ lại mí mắt cho Daruma tương tự như hành động gắn lại mi mắt cho Bồ Đề Đạt Ma, giúp ông có thể nhìn rõ trần ái sự đời.
Khi mong ước chưa thành hiện thực, người ta sẽ chỉ vẽ nên một con mắt. Điều này thể hiện con búp bê Daruma vẫn trong trạng thái nửa tỉnh nửa mơ, chưa thể giác ngộ cuộc đời. Hành động vẽ lên con mắt thứ hai của người dân như là thể hiện sự thúc ép, mong muốn con búp bê sẽ mau chóng biến điều ước thứ hai thành hiện thực.
2.2. Thiết kế Daruma
Búp bê Daruma được các nghệ nhân Nhật Bản tạo ra từ giấy bồi truyền thông bằng chính tài năng và sự khéo léo. Daruma có hình dạng tròn, rỗng bên trong, nặng ở nửa bên dưới. Điều này tượng trưng cho tư thế kiết già hình hoa sen, một dạng ngồi thiền của vị sư thầy Bodhidharma.
Các nghệ nhân đã tạo ra một con búp bê có khả năng giữ thăng bằng cực kỳ tốt. Dù bạn có xô ngã cỡ nào, con búp bê Daruma cũng không ngã. Ý nghĩa này tượng trưng cho ý chí kiên cường, bất khuất, không bao giờ nản chí, gục ngã trước khó khăn của người dân Nhật Bản.
Sau nhiều lần sáng tạo và thay đổi, con búp bê đã trở nên tròn trịa, trông giống như một con lật đật sau 18 bước thủ công vô cùng phức tạp. Để tạo nên con búp bê này, các nghệ nhân đã phải gọt dũa cực kỳ tỉ mỉ và công phu. Điều thú vị nhất là không có một con búp bê Daruma thực sự giống nhau.
2.3. Đặc điểm nổi bật của Daruma
2.3.1. Màu sắc của Daruma
Daruma được xây dựng và tạo nên dựa nên 5 màu sắc chính. Mỗi màu sắc đều có những biểu tượng, ý nghĩa vô cùng khác nhau.
Đầu tiên là màu đỏ. Đây là môt màu tượng trưng cho sự may mắn, một loại màu sắc được người dân Nhật Bản vô cùng ưa thích và mong muốn. Bên cạnh đó, màu đỏ cũng liên quan đến câu chuyện buồn, khi màu sắc này được cho là có liên quan đến bệnh sởi và bệnh đậu mùa.
Không chỉ vậy, Daruma còn được các nghệ nhân sơn với màu vàng. Đây là một loại màu sắc đặc trưng, tượng trưng cho sự êm ấm và an toàn. Ngoài ra, còn có màu vàng của đồng. Màu sắc này sẽ được tượng trưng cho sự thịnh vượng và giàu sang, đây là một màu sắc người dân Nhật Bản cực kỳ thích thú.
Không những thế, Daruma còn được các nghệ nhân sơn với màu tím. Đây là một màu tượng trựng cho sức khỏe và tuổi thọ. Cuối cùng là màu bạc. Màu bạc mang ý nghĩa chủ yếu về tình yêu và sự hài hòa người dân về cuộc sống.
2.3.2. Lông mặt, tóc và ria méo của Daruma
Một trong những điểm nổi bật trong việc trang trí cho Daruma chính là lông mặt. Theo quan điểm của người Nhật, lông mặt sẽ đại diện cho sếu và rùa, đây là những con vật phổ biến, nổi tiếng trong nền văn hóa của châu Á.
Bên cạnh đó, các nghệ nhân còn chú ý vẽ lên lông mày của Daruma. Đôi lông mày này sẽ hơi cong cong và nhíu lại, điều này thể hiện sự nóng giận của con búp bê. Tuy nhiên, theo một số giả thuyết, đôi lông cong sẽ đại diện cho sự tập trung. Hình dáng này nhắc nhở người dân sẽ luôn phải tập trung, phấn đấu vì mục tiêu ngay trước mắt bản thân.
Ngoài ra, trên thân của con búp bê còn có chữ “phước”. Ý nghĩa của chữ này chính là sự ước mong, mong muốn của người dân Nhật Bản về hạnh phúc và trường thọ.
3. Ý nghĩa của con Daruma
3.1. Daruma đại diện cho người dân Nhật Bản
Daruma được xây dựng và tạo nên với hình dáng tròn trịa, nặng đáy, điều này giúp cho con búp bê có sức bật rất tốt. Nó có ý nghĩa thể hiện ý chí và lòng quyết tâm của người dân Nhật Bản. Cho dù bất kể có gặp khó khăn như thế nào, người dân Nhật Bản vẫn luôn đứng dậy, đôi mắt sẽ luôn nhìn về phía trước, sẵn sàng làm lại từ đầu, không chịu tủi nhục trong bất cứ hoàn cảnh nào.
3.2. Biểu tượng của thăng tiến và may mắn
Thông thường, khi sắp đến kỳ thi quan trọng, Daruma luôn là món quà quý giá, tặng kèm các sỹ tử với lời chúc về sự may mắn và thành công. Do đó, con búp Daruma đã trở thành một kỷ niệm tuổi thơ đối với mọi học sinh Nhật Bản.
Thông thường, Daruma còn được để ở vị trí ngang với bàn thờ Phật, với mong muốn sự thành công, phát triển trong tương lai. Bên cạnh đó, người dân Nhật Bản cũng sẽ đặt con búp bê ở những vị trí quan trọng tại nơi làm việc, để cầu mong cho sự thăng tiến trong công việc. Ngoài ra, Daruma còn được người dân Nhật Bản bán vào các dịp lễ tết. Đó cũng là lý do khiến các nghệ nhân Daruma có việc làm tết rất nhộn nhịp.
3.3. Biểu tượng của nỗi đau và phục hồi
Ngoài mang ý nghĩa về sự may mắn, con búp bê còn mang trong mình ý nghĩa của nỗi đau và cái chết. Ý nghĩa đau buồn được tượng trưng bởi chính màu đỏ. Khi nhìn thấy màu này, người dân Nhật Bản sẽ nghĩ đến đại dịch liên quan đến bệnh sởi và bệnh đậu mùa. Đây là hai căn bệnh khiến Nhật Bản trải qua thời kỳ khủng hoảng, có rất nhiều người tử vong. Khi chết đi, người dân Nhật sẽ được cuốn trong khăn đỏ, do vậy, đây là màu sắc của chết chóc.
Ngoài ra, Daruma còn mang biểu tượng của sự phục hồi. Chính sự kiên cường và luôn đứng dậy của con búp bê đã tạo nên điều đó. Do vậy, Daruma luôn là một món quà tinh thần dành cho những người nhập viện với mong muốn mau chóng hồi phục và sớm lấy lại sức khỏe đã từng đánh mất.
Mong rằng, bài viết trên đã giúp các bạn hiểu Daruma là gì, để từ đó chúng ta sẽ hiểu thêm về con người và phong cách sống của người dân Nhật Bản. Timviec365.vn sẽ tiếp tục tìm hiểu văn hóa Nhật trong các bài viết tiếp theo.
